Gdy pieniądze defrauduje kasjerka nawet z samego CBA – to znaczy, że ryzyko nadużyć występuje wszędzie.

Skąd się biorą nadużycia?

Presja + okazja + racjonalizacja po stronie sprawcy.

Zbyt duże zaufanie po stronie przełożonych i kierownictwa.

Ale także z zaniedbania rozwiązań systemowych. Z lekceważenia procedur. Czasami podstawowych.

Gdyby w CBA przeprowadzano okresowe kontrole stanu gotówki w kasie (jak w tysiącach innych instytucji), to kasjerka wpadłaby po wyniesieniu może pół miliona złotych. Ale nie ośmiu i pół miliona!

System vs. “u nas sami uczciwi”

Zapobieganie nadużyciom na zasadzie:

• trzeba sobie ufać,
• mamy uczciwych pracowników,
• jesteśmy wielką rodziną,
• jakoś to będzie

kończy się okrzykami:

• kto by pomyślał, tak jej dobrze z oczu patrzyło!
• wyglądał na takiego uczciwego!
• jak do tego mogło w ogóle dojść?
• co za wstyd…!

Czym większa firma lub urząd – tym bardziej potrzebujemy rozwiązań systemowych. Procedur, procesów i organizacji, aby te problemy sprawnie ogarnąć.

Z pomocą przychodzą systemy kontroli wewnętrznej, kontroli zarządczej, kontrolingu, audyty i systemy zarządzania.

Który standard będzie najlepszy?

No właśnie, gdy mówimy o systemach zarządzania to narzuca się automatycznie pytanie: który standard zarządzania ISO byłby najlepszy dla przeciwdziałania nadużyciom?

Niestety, systemu “dedykowanego” dla nadużyć nie ma. Nie opracowano póki co normy ISO 37XXX Fraud management systems.

Ale każda z norm sektorowych ma pewien aspekt zapobiegania nadużyciom.

Gdy wdrożymy:

• ISO/IEC 27001 – ograniczymy ryzyka nadużyć związanych z wyciekiem informacji,
• ISO 45001 – przeciwdziałamy nadużyciom mającym wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy,
• ISO 14971 – ograniczymy ryzyka nadużyć związanych z wyrobami medycznymi.

Itp. itd.

A który standard byłby najlepszy dla przeciwdziałania kompleksowego?

Pojawiają się tu dwie kandydatury:

• ISO 37001 Systemy zarządzania działaniami antykorupcyjnymi,
• ISO 37301 Systemy zarządzania zgodnością.

37001 vs. 37301

Sprawdźmy najpierw zakresy…

ISO 37001 obejmuje przeciwdziałanie przekupstwu. Oryginalna jego nazwa brzmi zresztą Anti-bribery management systems, a nie Anti-corruption management systems.

ISO 37301 obejmuje zapewnienie zgodności. Zgodność jest traktowana szeroko: zgodność z prawem, zgodność ze standardami etycznymi i branżowymi, z postanowieniami umownymi itp. Obejmuje więc na pewno wszelkie przejawy nadużyć, finansowych i niefinansowych.

1:0 dla ISO 37301.

…następnie liczbę praktycznych rozwiązań…

Normy zarządzania ISO mają podobną strukturę. Składają się z 10 rozdziałów. Zawartość 9 jest podobna, choć różni się akcentami i szczegółami. Wszędzie mamy przykładowo analizę kontekstu, przywództwo, stałe doskonalenie czy zarządzanie ryzykiem właściwym dla danej normy.

Specyficznym rozdziałem jest rozdział ósmy. (Niektórzy nazywają go “mięsem”).

Znajdziemy tam wymagania specyficzne dla danej normy i danego ryzyka. Czym więcej punktów – tym więcej praktycznych podpowiedzi, dobrych praktyk, jak skutecznie ograniczać dane ryzyka.

Popatrzmy na wyniki:

• ISO 37001 – 9 wymagań (praktycznych podpowiedzi),
• ISO 37301 – tylko 3 wymagania.

Widzimy, że norma antykorupcyjna jest znacznie bardziej szczegółowa i praktyczniejsza od normy komplajansowej.

Wynik 1:1.

…i wróćmy do zakresów

Jeżeli jeszcze raz wczytamy się w zakres normy antykorupcyjnej (a w zasadzie normy przeciwko przekupstwu) to zauważymy, że organizacja ją wdrażająca ma dużą swobodę w określeniu zakresu systemu.

Minimum – to przekupstwo w prawie mającym zastosowanie.

Ale zakres można rozszerzyć na inne powiązane dziedziny. Definicja korupcji, używana przez organizację, może objąć korupcję w szerokim znaczeniu. A więc także różne formy nadużyć finansowych i niefinansowych. Defraudację, konflikt interesów, nadużywanie stanowiska, zmowy przetargowe.

Rozszerzenie zakresu jest zresztą celowe z punktu widzenia skuteczności systemu.

Przekupstwo jest przestępstwem ukrytym. Bez specjalistycznego sprzętu, umiejętności i uprawnień nie złapiemy nikogo na gorącym uczynku.

Znaczeni łatwiej zaobserwować za to różne zjawiska często towarzyszące przekupstwu. Powiązania świadczące o konflikcie interesów. Drobne fałszerstwa dokumentacji. Nadużywanie stanowiska i dostępnych funduszy dla osobistych korzyści. (Przykład aresztowanego burmistrza dzielnicy Włochy w Warszawie, który poza łapówkami po 200.000 zł od dewelopera opłacał podobno także z funduszy dzielnicowych luksusowego fryzjera).

Budując system antykorupcyjny, sięgający także do etyki – możemy skutecznie przeciwdziałać nadużyciom wewnętrznym.

Ostateczny wynik to 2:1 dla ISO 37001

---

Zapraszam do newslettera

Pakiet ciekawych informacji kilka razy w miesiącu. Plus przywileje. Zapisz się tutaj.

Jeśli czytasz ostatni akapit…

..to tekst był pewnie interesujący. Podziel się nim w swoich sieciach społecznościowych. To doskonała forma podziękowania.

Przyciski znajdziesz poniżej.

Możesz też postawić mi kawę.